Mediterranean marine caves: a synthesis of current knowledge

Στη νέα δημοσίευση του Επίκουρου Καθηγητή του Τμήματος Περιβάλλοντος Δρ. Βασίλη Γεροβασιλείου και του Καθηγητή του Πανεπιστημίου της Γένουας Δρ. Carlo Nike Bianchi με τίτλο “Mediterranean marine caves: a synthesis of current knowledge” στο έγκριτο διεθνές επιστημονικό περιοδικό “Oceanography and Marine Biology : An Annual Review” (Impact Factor 2020 : 8) γίνεται ανασκόπηση της υπάρχουσας επιστημονικής γνώσης σχετικά με τα θαλάσσια σπήλαια της Μεσογείου.

Τα θαλάσσια σπήλαια αποτελούν ταμιευτήρες βιοποικιλότητας και φυσικά καταφύγια για σπάνια είδη και ζωντανά απολιθώματα. Περισσότερα από 3000 υποθαλάσσια σπήλαια είναι γνωστά στη Μεσόγειο, η οποία είναι από τις καλύτερα μελετημένες περιοχές του κόσμου σχετικά με αυτά τα οικοσυστήματα. Ο βιόκοσμος αυτών των οικοσυστημάτων περιλαμβάνει λίγα αποκλειστικά σπηλαιόβια είδη, σε αντίθεση με τα χερσαία σπήλαια, πολλούς κρυπτοβιώτες (σκιόφιλα είδη που διαβιούν σε κοιλότητες) και βαθύβια είδη που αποικίζουν τα σπήλαια δευτερογενώς. Συνολικά, 2351 τάξα έχουν καταγραφεί από 350 σπήλαια σε 15 Μεσογειακές χώρες, πολλά από τα οποία είναι νέα για την επιστήμη. Τουλάχιστον έξι πανιδικές ζώνες και δύο βιοκοινότητες έχουν περιγραφεί σε υποθαλάσσια σπήλαια, καθώς η έντονη διαβάθμιση των περιβαλλοντικών παραμέτρων δημιουργεί ζώνωση.

Η βιοτική κάλυψη του υποστρώματος και η βιομάζα μειώνονται προς το εσωτερικό των σπηλαίων εξαιτίας της περιορισμένης ανανέωσης του νερού και των ολιγοτροφικών συνθηκών που επικρατούν. Σημαντικό ρόλο στο τροφικό πλέγμα αυτού του οικοσυστήματος έχουν οι εδραίοι διηθηματοφάγοι οργανισμοί αλλά και τα σαρκοφάγα είδη που βρίσκουν καταφύγιο στα σπήλαια την ημέρα και εξέρχονται τη νύχτα για να τραφούν, συμβάλλοντας έτσι στην εισροή οργανικής ύλης από το εξωτερικό περιβάλλον. Η έλλειψη πρωτογενούς παραγωγής, η συγγένεια της πανίδας με αυτήν της βαθιάς θάλασσας και ο μικροβιακός μεταβολισμός στα υποθαλάσσια σπήλαια παραπέμπουν στα χαρακτηριστικά των οικοσυστημάτων της βαθιάς θάλασσας. Το γεγονός αυτό καθιστά τα σπήλαια “φυσικά εργαστήρια”, άμεσα προσβάσιμα με αυτόνομη κατάδυση, για τη μελέτη των οικοσυστημάτων της βαθύαλης ζώνης.

Τα οικοσυστήματα αυτά παρουσιάζουν μικρή δυνατότητα ανάκαμψης από πιέσεις και φιλοξενούν πλήθος προστατευόμενων ειδών. Ωστόσο, απειλούνται από την αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας, τις ανθρωπογενείς επιπτώσεις (σε τοπική κλίμακα) και την εισβολή ξενικών ειδών. Η μελλοντική έρευνα σχετικά με τα υποθαλάσσια σπήλαια της Μεσογείου προτείνεται να επικεντρωθεί στην κάλυψη χωρικών (π.χ. νοτιοανατολική Μεσόγειος) και θεματικών κενών στην επιστημονική γνώση (π.χ. μικρόβια, μειοπανίδα, ενδοπανίδα) και σε θέματα διαχείρισης.

Η δημοσίευση έχει ελεύθερη πρόσβαση και είναι διαθέσιμη στον παρακάτω σύνδεσμο:

https://www.taylorfrancis.com/chapters/oa-edit/10.1201/9781003138846-1/mediterranean-marine-caves-synthesis-current-knowledge-vasilis-gerovasileiou-carlo-nike-bianchi