Δράσεις ανάδειξης και αποκατάστασης θαλάσσιων σπηλαίων σε Κυκλάδες και Εύβοια

Σε εξέλιξη βρίσκονται δράσεις ανάδειξης, αποκατάστασης και σχεδιασμού μέτρων διαχείρισης για τα θαλάσσια σπήλαια (οικότοπος 8330) στις θαλάσσιες περιοχές του Δικτύου NATURA 2000, στο πλαίσιο του έργου: «Μέτρα διαχείρισης Θαλάσσιων Σπηλαίων (Τ.Ο. 8330), Βραχωδών Υφάλων (Τ.Ο. 1170) και Λιβαδιών Ποσειδωνίας (Τ.Ο. 1120) σε θαλάσσιες περιοχές του Δικτύου NATURA 2000», που υλοποιείται από τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), με ανάδοχο την ECOSUSTAIN O.E. και τη συμμετοχή ερευνητών από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ). Επιστημονικά Υπεύθυνος – συντονιστής του έργου είναι ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Περιβάλλοντος του Ιονίου Πανεπιστημίου Βασίλειος Γεροβασιλείου. Στο έργο συμμετέχουν οι υποψήφιοι διδάκτορες του Τμήματος Περιβάλλοντος Μάρκος Διγενής και Ιωάννης Ράλλης και ο κύριος ερευνητής του ΕΛΚΕΘΕ Θάνος Νταϊλιάνης.

Κατά τη διάρκεια εργασιών πεδίου, οι επιστήμονες διέσχισαν 455 ναυτικά μίλια με ιστιοφόρο σκάφος, πραγματοποιώντας ερευνητικές καταδύσεις σε πέντε περιοχές Natura των Κυκλάδων (σε Μήλο, Άγιο Ευστάθιο, Πολύαιγο, Γυάρο, Τήνο και Άνδρο) και δύο περιοχές Natura της ανατολικής Εύβοιας.

Σύμφωνα με τη Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικού Αιγαίου και τη Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Σκύρου και Ευβοίας του ΟΦΥΠΕΚΑ έχουν ήδη πραγματοποιηθεί επισκέψεις και καταγραφές σε περισσότερα από 30 θαλάσσια σπήλαια στις περιοχές NATURA 2000 των Κυκλάδων και 10 θαλάσσια σπήλαια στις περιοχές της Εύβοιας, καταγράφοντας σημαντικά στοιχεία για τη σπάνια βιοποικιλότητα αλλά και τις πιέσεις που δέχονται τα ευαίσθητα αυτά οικοσυστήματα. Μέχρι τώρα καταγράφηκαν περίπου 20 προστατευόμενα είδη, 10 αλλόχθονα είδη και αρκετά σπάνια είδη.

Από 13 σπήλαια που εξετάστηκαν, συλλέχθηκαν πάνω από 350 απορρίμματα συνολικού βάρους 13 κιλών, κυρίως από το υποβρύχιο τμήμα και τις εσωτερικές παραλίες ημιβυθισμένων σπηλαίων που αποτελούν κρίσιμα ενδιαιτήματα για τη Μεσογειακή φώκια (Monachus monachus).

Τα θαλάσσια σπήλαια, ημιβυθισμένα ή πλήρως βυθισμένα, αποτελούν τύπο οικοτόπου προτεραιότητας (Τ.Ο. 8330) βάσει της Οδηγίας για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ) και προστατεύονται επίσης στο πλαίσιο της Σύμβασης της Βαρκελώνης και του Σχεδίου Δράσης για την Προστασία των Σκοτεινών Ενδιαιτημάτων. Θεωρούνται «ταμιευτήρες βιοποικιλότητας» λόγω της παρουσίας σπάνιων, ενδημικών και προστατευόμενων ειδών, πολλά από τα οποία εμφανίζονται σε πολύ μεγαλύτερα βάθη.

Οι ερευνητικές δράσεις του έργου περιλαμβάνουν οπτική καταγραφή της θαλάσσιας βιοποικιλότητας με στόχο την αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης του οικοτόπου. Παράλληλα, καταγράφονται οι πιέσεις και οι απειλές που δέχεται η μοναδική βιοποικιλότητα των σπηλαίων, όπως η παρουσία απορριμμάτων ή αλλόχθονων ειδών, με σκοπό τον σχεδιασμό κατάλληλων μέτρων αποκατάστασης και διαχείρισης.

Στις επόμενες φάσεις του έργου θα πραγματοποιηθεί ανάλυση των δεδομένων και του φωτογραφικού υλικού που συλλέχθηκε, αξιολόγηση της ύπαρξης πιέσεων και απειλών για τη σπάνια βιοποικιλότητα των θαλάσσιων σπηλαίων και σχεδιασμός και ιεράρχηση μέτρων για τη διαχείριση και αποκατάσταση του οικοτόπου. Επίσης, προβλέπεται η διοργάνωση σειράς δράσεων εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης των επισκεπτών και της τοπικής κοινωνίας για την ιδιαιτερότητα αυτών των μοναδικών οικοτόπων.